Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü öğretim üyelerinden Prof.Dr. Hasan BAYDAR ve Doç.Dr. Sabri ERBAŞ tarafından ıslah edilerek geliştirilen OLEİN, ZİRKON ve SAFİR aspir çeşitleri 08 Nisan Pazartesi günü, Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi tarafından tescil edilerek Türk Milli Çeşit Listesi’ne girmeye hak kazandı.
Konuyla ilgili açıklama yapan Prof. Dr. Hasan Baydar, “Kurağa ve sıcağa son derece toleranslı olan ve bu nedenle kuru tarım koşullarda sulama yapılmaksızın ekonomik olarak üretilebilen, klasik aspir çeşitlerine göre hem tarımsal hem de teknolojik özellikleri farklı üç yeni aspir çeşidi geliştirerek tescil ettirdik. Aspir, hem yemeklik yağ hem de biyodizel kaynağı olarak çok değerli bir yağ bitkisidir. Biz, kombinasyon melezlemesi ve onu izleyen pedigri seleksiyon yöntemi tam 10 yıl süren yoğun bir ıslahı çalışması sonucunda hem tohum verimleri hem de yağ oranları yüksek olan ZİRKON, SAFİR ve OLEİN aspir çeşitlerini geliştirdik. Bu çeşitlerden ZİRKON ve SAFİR yüksek linoleik asit (omega-6) içeriği ile ayçiçek yağı kalitesinde iken, OLEİN yüksek oleik asit (omega-9) içeriği ile zeytinyağı kalitesinde yemeklik yağ üretmektedir. OLEİN ve ZİRKON çeşitlerinin Türkiye’nin en büyük aspir tohumluk firması olan UTEK Tarım Ltd. Şti. tarafından Konya ilinde iki yıldır hâlihazırda tohumluk üretimi yapılıyor. SAFİR çeşidi ise GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından Şanlıurfa ilinde bu yıldan itibaren tohumluk üretimine başlanacaktır”, dedi. Doç. Dr. Sabri Erbaş ise, Türkiye’nin bitkisel yağ ihtiyacı yılda 2 milyon tona yakın ve yerli üretimle karşılayamadığımız için yılda 5 milyar dolardan fazla döviz ödeyerek yağ açığımızı kapatmaya çalıştığımızı ifade ederek, aspir bitkisinin özellikle sulama imkânı olmadığı için kuru tarım yapılan ve ağırlıklı olarak nadas uygulanan tarım toprakları için ideal ve alternatif bir bitkisel yağ ve biyoenerji kaynağı olduğunu, bu nedenle son yıllarda Tarım Bakanlığı tarafından en fazla tarımsal destek verilen ürünlerden birisi olduğuna değindi. Çeşit geliştirmenin çok uzun yıllar aldığını, büyük emek, maliyet ve zaman gerektirdiğinin altını çizen Erbaş, “2008 yılında melezleme çalışmalarına başladığımız aspir ıslah programımız 08 Nisan tarihi ile hedefine ulaşmıştır. Geliştirdiğimiz OLEİN, SAFİR ve ZİRKON çeşitlerinin yanı sıra halen devam eden mevcut popülasyonlarımızda daha yüksek yağ ve tohum verimine sahip olduğunu düşündüğümüz diğer aspir çeşit adaylarımızı geliştirmeye devam ediyoruz. Buradan TÜBİTAK’a ayrıca teşekkür etmek istiyoruz. Çünkü iki ayrı araştırma projemize (TÜBİTAK 1001/1110380 ve 3001/214O211) destek vererek Türk tarımına üç adet yerli aspir çeşidi kazandırmamızda büyük katkı sağladı” dedi.
